“Bertsoa beti ikusi izan dut, bere sinpletasunean, munduari begiratzeko dauden ikuspegi edo lehioak lantzeko aukeratzat.
Eta, bide horretan, niretzat oso tresna eraginkorra izan da sentimendua eta pentsamendua orekatzeko”.
Joakin Arregi “Txe”
Beste garai batekoak dirudite mundua behatu, epaitu, zalantzan jarri eta bertso batetik eraldatzeko gai ziren poetek. Errima bihurtzea hori aldatzeko tresna, edo, besterik gabe, herriak estutzen dituzten bidegabekeria eta zapalkuntza salatzeko tresna. Poesia bat herriak etorkizun hobe baten alde borrokan jarriko dituen lokarri bihurtzea, edo beren guduetan, irabazietan eta galduetan elkartasuna agertzeko. Poeta horiek inspirazioan murgiltzen ziren herrialde errebelde baten edertasuna bilatuz, une bat non maitasuna pasio deslotu bihurtuko baita esku borrokalarietan. Joakin Arregi, Txe, jada ohituta ez gauden gutxi horietako bat zen, bere ahotsa zen, baina batez ere bere inspirazioa, mundu berri bat eskatzeko oraindik ere hitza altxatu behar den garai haiena, berdintasun eta aukeren mundu bat, inperiorik gabeko mundu bat eskatzeko.
Baina poesia batek mundua alda al dezake? Bertso batek amaitu al dezake bidegabekeria? Beren kabuz ez dute lortuko, baina gure borrokak askoz atseginagoak izango dira, gure lorpenei kolorea emango diete, eta gure porrotak samurtasunez besarkatuko dituzte.
Horrela ulertu zuen betidanik Txek, bere jaioterriko Zizurkilen lehen bertsoetatik, Euskal Herriko errealitate errepresiboagatik urduri zegoen haurra zenean. Eta erbesteko 25 urte luzeetan ere ulertu zuen. Baina jakin zuen Venezuela inspirazio iturri berri bihurtzen, beste herri baten begiradetan irakurtzen jakin zuen poesiak mugarik ez duela ulertzeko, are gutxiago beste herri horren borrokak hain antzekoak eta aldi berean norberarengandik hain ezberdinak direla onartzen denean. Hitza konpromiso berrietan jartzea, nekatu arte osatzea eta inoiz ez uko egitea herri aske eta subiranoen mundu baten ametsak beteta ikusteari.
Sustraiak ahaztu gabe, bihotzetik sortzen den euskararekiko maitasuna, itsasoak zeharkatuz kontinenteak batzeko gai dena. Hamarkaden ondoren etxera itzuli eta betiko bera izan. Hainbeste lagun eta lagun berraurkitzea, gure hizkuntza eta horrekin gure aberria aberastuko duten betiko erronketan bete-betean murgiltzea. Betiko konpromisorekin.
Mina sentitzen dugu lagun bat eta data luzeko kide bat abiatzen ikustean. Haren senide eta lagun guztiekin, haren presentziaz eta poesiaz, haren inspirazio itzelaz gozatzeko plazerra izan genuen guztiekin partekatzen dugun min hori sentitzen dugu.
Txek oroitzapen ezabaezin bat uzten digu, bere bertsoen bidez eta gure herriari eta Venezuelako herriari emanaz beti presente egongo den oroigarri bat.
Agur eta ohore kide eta lagun.
Haize Bolibarianoak jaso zaitzala betirako
Pakito Arriaran Fundazio Internazionalista